Frankrijk voert een nieuw mechanisme in voor de teruggave van “onrechtmatig verkregen goederen” [fr]
Zogenaamde “onrechtmatig verkregen” goederen verwijzen in het algemeen naar goederen die buitenlandse vooraanstaande politici of hun naasten illegaal verkregen hebben door corruptie, verduistering of andere economische inbreuken die ze in hun land van herkomst hebben gepleegd. Frankrijk kan de totale som die voortkomt uit het afstand doen van “onrechtmatig verkregen goederen”, naar de bevolking van het betreffende andere land doen terugvloeien.
Wanneer onrechtmatig verkregen goederen door Frankrijk in beslag worden genomen, kan volgens de Franse wet het land van herkomst van deze goederen een rechtshulpverzoek indienen om zo de goederen proberen terug te krijgen. Dit betreffende land kan ook een juridische procedure voor een Franse rechtbank aanspannen met als doel een eigendomsrecht te laten vaststellen of een schadevergoeding te eisen. Dit kan door:
- zich burgerlijke partij te stellen voor het Franse gerecht, indien er in het kader van de zaak een onafhankelijk onderzoek in Frankrijk werd geopend (met name in geval van verduistering);
- een aparte burgerrechtelijke procedure aan te spannen.
Wanneer de autoriteiten van het betreffende andere land deze stappen niet ondernemen, worden de gelden die definitief door de Franse justitie in beslag worden genomen, automatisch aan de Franse staatsbegroting overgemaakt overeenkomstig artikel 131-21 al. 10 van het Franse wetboek van strafrecht.
Om de al bestaande mechanismen aan te vullen, werd bij de Franse wet nr. 2021-1031 van 4 augustus 2021 inzake programmering van solidaire ontwikkeling en de bestrijding van ongelijkheid in de wereld een vernieuwend mechanisme ingevoerd met als doel deze bedragen, door middel van samenwerkings- en ontwikkelingsacties, terug te doen vloeien naar de bevolkingsgroepen bij wie ze gestolen werden.
Volgens Jean-Yves Le Drian, de Franse minister van Europa en Buitenlandse Zaken, “is dit mechanisme een zeer concreet middel om de verwoestingen van corruptie te bestrijden”.
Een vernieuwend mechanisme dat teruggaven aan de rechtmatige bevolking mogelijk maakt
Het Verdrag van de Verenigde Naties tegen corruptie, ook wel het Verdrag van Merida genoemd, is het enige universele instrument in de strijd tegen corruptie. Sinds 2003 vormt de teruggave van goederen die door corruptie zijn verkregen, het basisprincipe van dit verdrag en het omvat in die zin dan ook verschillende maatregelen. In de praktijk komen dergelijke teruggaven echter weinig voor.
Steeds meer mensen zetten zich in om de internationale samenwerking en de nationale wetgevingen inzake de teruggave van goederen te versterken. Met dit mechanisme beschikt Frankrijk over een instrument dat aan de hoogste internationale normen voldoet om zo de teruggave van onrechtmatig verkregen goederen te vergemakkelijken.
In samenwerking met de betreffende landen moeten de teruggegeven gelden bijdragen aan de verbetering van de levenskwaliteit van de plaatselijke bevolking. Bij de teruggaven moeten de principes van transparantie en verantwoordingsplicht in acht worden genomen, met name om te voorkomen dat de betreffende gelden in corrupte milieus terechtkomen.
De teruggave van gelden gebeurt in de vorm van samenwerkings- en ontwikkelingsacties, maar deze worden niet meegerekend als officiële ontwikkelingshulp zoals beschreven in de verklaringen van Frankrijk aan de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).
Het Franse ministerie van Europa en Buitenlandse Zaken neemt een centrale plaats in bij de aanwending van dit mechanisme
Het nieuwe mechanisme voor de teruggave van “onrechtmatig verkregen goederen” dat door Frankrijk in het leven werd geroepen, zal door middel van een begrotingsprogramma dat in de Franse Wet genaamd de « Loi de Finances 2022 » is voorzien, ten uitvoer worden gebracht. Het mechanisme wordt beheerd door het Franse ministerie van Europa en Buitenlandse Zaken en dient, onder meer, om kredieten te openen die overeenkomen met de in beslag genomen bedragen nadat deze laatstgenoemde aan de Franse algemene staatsbegroting werden overgemaakt. Deze vrijgemaakte kredieten worden vervolgens voor samenwerkings- en ontwikkelingsacties bestemd. Verschillende organisaties, zoals het “Agence française de développement (AFD)”, ofwel het Franse ontwikkelingsagentschap, kunnen dit geld gebruiken om samenwerkings- en ontwikkelingsacties op te zetten die zo goed mogelijk de betrokken bevolkingsgroepen aanbelangen.
Zodra dit mechanisme af is, zal het bij iedere definitieve inbeslagname van “onrechtmatig verkregen goederen” volgens het volgende schema worden ingezet:
Frans teruggavemechanisme voor "onrechtmatig verkregen goederen"
Definitieve inbeslagname ➔ Verkoop van de goederen ➔ Het openen van kredieten d.m.v. het begrotingsprogramma ➔ Een akkoord proberen sluiten met het betreffende land ➔ Fondsen toewijzen ➔ Opvolging en evaluatie
De acties die via dit teruggavemechanisme worden gefinancierd – met inbegrip van eventuele akkoorden die met andere landen worden ondertekend – worden openbaar gemaakt, zodat het maatschappelijk middenveld, overeenkomstig de bepalingen van de wet, kan toezien op de uitvoering ervan.